تشخیص و علل بروز بیماری آلزایمر
مقدمه
بیماری آلزایمر شایع‌ترین علت زوال عقل است. بیماری آلزایمر فرآیندی زیست شناختی است که با ظهور و تجمع پروتئین‌ها به شکل پلاک‌های آمیلوئیدی و گره‌های نوروفیبریلاری در مغز آغاز می‌شود. این امر باعث می‌شود سلول‌های مغزی با گذشت زمان بمیرند و مغز کوچک شود.نزدیک به ۶.۹ میلیون نفر در ایالات متحده با سن ۶۵ سال و بالاتر با بیماری آلزایمر زندگی می‌کنند. در میان آنها، بیش از ۷۰٪ سن ۷۵ سال و بالاتر دارند. از ۵۵ میلیون نفری که در جهان دچار زوال عقل هستند، برآورد می‌شود که ۶۰ تا ۷۰٪ به بیماری آلزایمر مبتلا باشند.
علائم اولیه بیماری آلزایمر شامل فراموش کردن وقایع یا مکالمات اخیر است. با گذشت زمان، بیماری آلزایمر منجر به از دست دادن جدی حافظه می‌شود و بر توانایی فرد در انجام کارهای روزمره تأثیر می‌گذارد.
هیچ درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. در مراحل پیشرفته، از دست دادن عملکرد مغز می‌تواند باعث کم آبی بدن، تغذیه نامناسب یا عفونت شود. این عوارض می‌توانند به مرگ بیانجامند. اما داروها ممکن است علائم را بهبود بخشند یا روند زوال تفکر را کند کنند. برنامه‌ها و خدمات می‌توانند به حمایت از افراد مبتلا به این بیماری و مراقبان آنها کمک کنند.
از دست دادن حافظه علامت اصلی بیماری آلزایمر است. در اوایل بیماری، افراد ممکن است در به خاطر سپردن وقایع یا مکالمات تازه یا اخیر مشکل داشته باشند. با گذشت زمان، حافظه بدتر می‌شود و علائم دیگری بروز می‌کند. در آغاز، فرد مبتلا به این بیماری ممکن است از مشکل در به خاطر سپردن چیزها و تفکر واضح آگاه باشد. با بدتر شدن علائم و نشانه‌ها، احتمال بیشتری وجود دارد که یکی از اعضای خانواده یا دوستان متوجه این مشکلات شود. تغییرات مغزی ناشی از بیماری آلزایمر منجر به علائم زیر می‌شود که با گذشت زمان بدتر می‌شوند.
حافظه
هر کسی گاهی اوقات با حافظه مشکل دارد، اما از دست دادن حافظه مرتبط با بیماری آلزایمر پایدار است. با گذشت زمان، از دست دادن حافظه بر توانایی عملکرد در محل کار و خانه تأثیر می‌گذارد.افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است:
اظهارات و پرسش هایی را بارها و بارها تکرار کنند.
گفتگوها، قرار ملاقات‌ها یا رویدادها را فراموش کنند. وسایل خود را گم کنند، اغلب آنها را در مکان‌هایی غیر از جای همیشگی شان قرار می‌دهند .
در مکان‌هایی که قبلاً به خوبی می‌شناختند، گم می‌شوند.
نام اعضای خانواده و اشیاء روزمره را فراموش می‌کنند.
در یافتن کلمات مناسب، بیان افکار یا گفتگو مشکل دارند.
اندیشه و استدلال
بیماری آلزایمر باعث ایجاد مشکل در تمرکز و تفکر، به ویژه در مورد مفاهیم انتزاعی مانند اعداد می‌شود. انجام بیش از یک کار به طور همزمان برای آنان بسیار دشوار می گردد. مدیریت امور مالی، تراز کردن دفترچه‌های چک و پرداخت به موقع صورتحساب‌ها ممکن است چالش برانگیز گردد. در نهایت، افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است اعداد را تشخیص ندهند.عوامل خطر
عوامل خطر بیماری آلزایمر شامل سن، سابقه خانوادگی، سبک زندگی و سایر عوامل است.سن بالا
سن بالا قوی‌ترین عامل خطر شناخته شده برای بیماری آلزایمر است. آلزایمر بخشی از روند معمول پیری نیست. اما با افزایش سن، احتمال ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد.یک بررسی نشان داد که سالانه چهار مورد جدید از این بیماری در هر ۱۰۰۰ نفر که سن آنها بین ۶۵ تا ۷۴ سال است تشخیص داده می‌شود. در بین افراد ۷۵ تا ۸۴ سال، ۳۲ مورد جدید در هر ۱۰۰۰ نفر تشخیص داده می‌شود. برای افراد ۸۵ سال به بالا، ۷۶ مورد جدید در هر ۱۰۰۰ نفر تشخیص داده می‌شود.
سابقه خانوادگی و ژنتیک
خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در صورتی که یکی از بستگان درجه یک مانند پدر و مادر یا خواهر و برادر به این بیماری مبتلا شده باشد، بیشتر است. اینکه چگونه ژن‌ها در خانواده‌ها بر این خطر تأثیر می‌گذارند، تا حد زیادی مشخص نیست. عوامل ژنتیکی احتمالاً پیچیده هستند.یک عامل ژنتیکی که بهتر شناخته شده است، شکلی از ژن آپولیپوپروتئین E (APOE) است. داشتن شکلی از ژن که به عنوان APOE e4 شناخته می‌شود، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهد. حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد از جمعیت حامل APOE e4 هستند. اما همه افراد دارای این شکل از ژن به این بیماری مبتلا نمی‌شوند. داشتن دو نسخه از APOE e4 خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را بیش از داشتن یک نسخه افزایش می‌دهد.
دانشمندان تغییرات نادری را در سه ژن یافته‌اند که عملاً تضمین می‌کند فردی که یکی از آنها را به ارث می‌برد، به آلزایمر مبتلا شود. اما این تغییرات کمتر از ۱٪ از افراد مبتلا به بیماری آلزایمر را تشکیل می‌دهند.
سندرم داون
بسیاری از افراد مبتلا به سندرم داون به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند. این احتمالاً مربوط به داشتن سه نسخه از کروموزوم ۲۱ است. کروموزوم ۲۱ ژنی است که در تولید پروتئینی که منجر به ایجاد بتا آمیلوئید می‌شود، نقش دارد. قطعات بتا آمیلوئید می‌توانند به پلاک‌هایی در مغز تبدیل شوند. علائم در افراد مبتلا به سندرم داون ۱۰ تا ۲۰ سال زودتر از جمعیت عمومی ظاهر می‌شوند.جنسیت تعیین‌شده در بدو تولد
به‌طورکلی، زنان بیشتری به این بیماری مبتلا هستند، زیرا معمولاً بیشتر از مردان عمر می‌کنند.
اختلال شناختی خفیف
فردی که اختلال شناختی خفیف دارد ( که MCI نیز نامیده می‌شود، نسبت به سن خود، کاهش بیشتری در توانای های حافظه یا سایر مهارت‌های تفکر دارد. اما این کاهش مانع از عملکرد فرد در محل کار یا اجتماع نمی‌شود.با این حال، افراد مبتلا به MCI در مقایسه با افرادی که اختلال شناختی خفیف ندارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل هستند. وقتی MCI عمدتاً بر حافظه تأثیر می‌گذارد، احتمال پیشرفت این بیماری به زوال عقل ناشی از بیماری آلزایمر بیشتر است. تشخیص MCI به افراد این فرصت را می‌دهد که بر تغییرات سبک زندگی سالم تمرکز کنند و راهکارهایی را برای جبران از دست دادن حافظه ارائه دهند. آنها همچنین می‌توانند برای نظارت بر علائم، قرار ملاقات‌های منظم با پزشک را برنامه‌ریزی کنند.
آسیب به سر
چندین پژوهش بزرگ نشان داد که افراد 50 سال یا بالاتر که دچار آسیب مغزی تروماتیک، که TBI نیز نامیده می‌شود، شده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زوال عقل و بیماری آلزایمر هستند. این خطر در افرادی که TBI جدی یا TBI چندگانه دارند، حتی بیشتر است.آلودگی هوا
مطالعات روی حیوانات نشان داده است که ذرات آلوده ی هوا می‌توانند سرعت تجزیه سیستم عصبی را افزایش دهند. بررسی های انسانی نشان داده‌اند که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا - به ویژه از اگزوز خودروها و سوزاندن چوب - با خطر بیشتر ابتلا به زوال عقل مرتبط است.مصرف زیاد الکل
نوشیدن مقادیر بالای الکل از دیرباز به عنوان عامل ایجاد تغییرات مغزی شناخته شده است. چندین مطالعه و بررسی بزرگ نشان داده اند که سوء مصرف الکل با خطر بیشتر ابتلا به زوال عقل، به ویژه زوال عقل زودرس مرتبط است.الگوهای خواب نامناسب
پژوهش ها نشان داده اند که الگوهای خواب نامناسب، مانند مشکل در به خواب رفتن یا در خواب ماندن، با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط است. آپنه خواب نیز ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد.سبک زندگی و سلامت قلب
تحقیقات نشان داده اند که همان عوامل خطر بیماری قلبی نیز ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهند. مشخص نیست که آیا این عوامل با بدتر کردن تغییرات آلزایمر در مغز یا با ایجاد تغییرات در رگ‌های خونی در مغز، خطر را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارتند از:کمبود ورزش، چاقی، سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران.
افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است در محیط های اجتماعی انتخاب‌های نادرستی انجام دهند یا لباس‌هایی را برای نوع آب و هوای نامناسب بپوشند. حل مشکلات روزمره ممکن است دشوار باشد. فرد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است نداند چگونه با سوختن غذا روی اجاق گاز کنار بیاید یا چگونه هنگام رانندگی تصمیم‌گیری کند.برنامه‌ریزی و انجام کارهای آشنا
فعالیت‌های هر روزه که شامل انجام مراحل به ترتیب خاص هستند نیز می‌تواند برای افراد مبتلا به آلزایمر دشوار باشد. آنها ممکن است در برنامه‌ریزی و پختن غذا یا انجام بازی مورد علاقه خود مشکل داشته باشند. با پیشرفت بیماری آلزایمر، افراد فراموش می‌کنند که چگونه کارهای اساسی مانند لباس پوشیدن و حمام کردن را انجام دهند.تغییرات در شخصیت و رفتار
تغییرات مغزی که در بیماری آلزایمر رخ می‌دهد، می‌تواند بر خلق و خو و رفتارها تأثیر بگذارد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:افسردگی.
از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها.
انزوای اجتماعی.
نوسانات خلقی.
اعتماد نداشتن به دیگران.
خشم یا پرخاشگری.
تغییرات در عادات خواب.
سرگردانی.
از دست دادن مهارها.
علائم و نشانه‌های آلزایمر
نکات کلیدیحافظه اغلب با افزایش سن تغییر می‌کند. اما بیماری آلزایمر بخش عادی پیری نیست.
۱۰ علامت هشدار دهنده بیماری آلزایمر را که باید برای خود و عزیزانتان مراقب آنها باشید، بیاموزید.
تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند به کند شدن روند بیماری کمک کند و به فرد و عزیزانش اجازه دهد برای آینده برنامه‌ریزی کنند.
مراقب چه چیزهایی باشیم
حافظه اغلب با افزایش سن تغییر می‌کند. اما از دست دادن حافظه‌ای که زندگی روزمره را مختل می‌کند، بخش معمولی پیری نیست.برخی افراد پیش از دیگران متوجه تغییراتی در خود می‌شوند.
برای برخی دیگر، دوستان و خانواده ممکن است ابتدا تغییرات را ببینند.
اگر متوجه تغییراتی در خود یا یکی از عزیزانتان شدید، مراجعه به پزشک مهم است. تشخیص زودهنگام به افراد این فرصت را می‌دهد که علت این تغییرات را شناسایی کنند، که در برخی موارد می‌تواند برگشت‌پذیر باشد. اگر بیماری آلزایمر یا نوع دیگری از زوال عقل باشد، می‌توانید درمان را زودتر شروع کنید، زمانی که در کند کردن روند بیماری مؤثرتر است.
۱۰ علامت هشدار دهنده آلزایمر
افرادی که یک یا چند مورد از این ۱۰ علامت هشدار دهنده را دارند، باید برای یافتن علت به پزشک مراجعه کنند.از دست دادن حافظه که زندگی روزمره را مختل می‌کند.
چالش در برنامه‌ریزی یا حل مشکلات.
مشکل در انجام وظایف آشنا در خانه، محل کار یا اوقات فراغت.
گیجی در زمان یا مکان.
مشکل در درک تصاویر دیداری و روابط مکانی.
مشکلات جدید در به کار بردن واژه های نو در صحبت کردن یا نوشتن.
گم کردن اشیا و عدم توانایی در ردیابی مراحل.
کاهش یا ناتوانی در داوری
کناره‌گیری از کار یا فعالیت‌های اجتماعی.
تغییرات در خلق و خو یا شخصیت.
علیرغم تغییرات مهم در حافظه و مهارت‌ها، افراد مبتلا به بیماری آلزایمر می‌توانند برخی از مهارت‌ها را حتی با بدتر شدن علائم حفظ کنند. این مهارت‌ها به عنوان مهارت‌های حفظ شده شناخته می‌شوند. این مهارت‌ها ممکن است شامل خواندن یا گوش دادن به کتاب، داستان گفتن، به اشتراک گذاشتن خاطرات، آواز خواندن، گوش دادن به موسیقی، رقصیدن، نقاشی یا انجام کارهای دستی باشد. مهارت‌های حفظ شده ممکن است بیشتر دوام بیاورند زیرا توسط بخش‌هایی از مغز که در مراحل بعدی بیماری تحت تأثیر قرار می‌گیرند، مدیریت می‌شوند.
چندین بیماری می‌تواند باعث از دست دادن حافظه یا بروز سایر علائم زوال عقل شود. برخی از این بیماری‌ها قابل درمان هستند. اگر نگران حافظه یا سایر مهارت‌های تفکر خود هستید، با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی صحبت کنید. اگر نگران مهارت‌های تفکری هستید که در یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان مشاهده می‌کنید، از او بخواهید که با هم برای صحبت با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی بروید.
علل بیماری آلزایمر
علت یا علت های دقیق بیماری آلزایمر به طور کامل شناخته نشده است. اما بررسی ها نشان داده اند که در سطح پایه، پروتئین‌های مغز طبق معمول عمل نمی‌کنند. این امر باعث اختلال در کار سلول‌های مغزی، که نورون نیز نامیده می‌شوند، می‌گردد و مجموعه‌ای از رویدادها را آغاز می‌کند. نورون‌ها آسیب می‌بینند و ارتباط خود را با یکدیگر از دست می‌دهند. در نهایت می‌میرند.دانشمندان بر این باورند که برای بیشتر افراد، بیماری آلزایمر ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و محیطی است که به مرور زمان بر مغز تأثیر می‌گذارند. در کمتر از 1٪ از افراد، آلزایمر ناشی از تغییرات ژنتیکی ویژه ای است که دچار شدن فرد را به این بیماری تضمین می‌کند. برای این افراد، این بیماری معمولاً در میانسالی شروع می‌شود. این بیماری سال‌ها پیش از بروز نخستین علائم آن آغاز می‌شود. آسیب اغلب در ناحیه‌ای از مغز که حافظه را مدیریت می‌کند، شروع می‌شود. از دست دادن نورون‌ها با الگویی تا حدودی قابل پیش‌بینی به سایر مناطق مغز گسترش می‌یابد. در مراحل پایانی بیماری، مغز کوچک شده است.
پژوهشگرانی که در زمینه شناخت علت بیماری آلزایمر می کوشند، بر نقش دو پروتئین در بروز این بیماری متمرکز شده‌اند:
پلاک‌ها. بتا آمیلوئید قطعه‌ای از یک پروتئین بزرگتر است. وقتی این قطعات به هم می‌چسبند، بر ارتباط بین سلول‌های مغزی تأثیر می‌گذارند. این توده‌ها رسوبات بزرگ‌تری به نام پلاک‌های آمیلوئیدی را تشکیل می‌دهند.
کلاف‌ها. پروتئین‌های تاو در سیستم پشتیبانی و حمل مواد مغذی و سایر مواد ضروری نقش دارند. در بیماری آلزایمر، پروتئین‌های تاو تغییر شکل می‌دهند و به ساختارهایی به نام کلافه‌های نوروفیبریلاری تبدیل می‌شوند. این کلافه‌ها سیستم حمل و نقل را مختل کرده و باعث آسیب به سلول‌ها پی می‌شوند.
تازه ترین یافته های علمی در زمینه شناسایی زودهنگام آلزایمر
پیشرفت‌های علمی اخیر درک ما از بیماری آلزایمر (AD) را به طور چشمگیری افزایش داده و راه‌های نوینی را برای تشخیص زودهنگام، درمان و پیشگیری آن ارائه می‌دهد. در اینجا نگاهی داریم بر این پیشرفت‌ها:تشخیص و درمان زودهنگام
تحلیل گفتار برای تشخیص زودهنگام: بررسی ها نشان داده اند که تغییرات ظریف در الگوهای گفتاری، مانند گفتار کندتر و مکث‌های طولانی، ممکن است به عنوان شاخص‌های اولیه بیماری آلزایمر عمل کنند. پیشرفت‌ها در هوش مصنوعی، ابزارهایی را برای شناسایی پیشرفت آلزایمر با دقت بیش از ۷۸٪، حتی در افرادی که هنوز تشخیص داده نشده‌اند، فعال کرده است.نشانگرهای زیستی خون: آزمایش‌های نوظهور خون، دقت بالایی را در تشخیص آلزایمر نشان داده‌اند که به طور بالقوه باعث انجام زود هنگام آزمایش‌های بالینی و تسریع دسترسی به درمان‌های تأیید شده می‌گردد.
پیشرفت‌های درمانی آلزایمر
ترونتینماب: در آزمایش‌های بالینی فاز ۲ اولیه، ترونتینماب، که توسط شرکت Roche ساخته شده است، توانایی از بین بردن پلاک‌های آمیلوئید در مغز - خوشه‌های پروتئینی غیرطبیعی که عملکرد مغز را مختل می‌کنند - را بسیار سریع‌تر و مؤثرتر از درمان‌های فعلی مانند لکانماب و دونانماب نشان داده است. در ۹۰٪ از بیماران، ترونتینماب علائم قابل مشاهده بیماری را در گستره ی زمانی ۲۸ هفته ای از میان برده است، با عوارض جانبی کمتر و کاهش هزینه‌های درمان.داروهای سرطان با کاربرد مجدد: پژوهشگران دو داروی سرطان را که مورد تأیید FDA، نیز هست : لتروزول و ایرینوتکان، را شناسایی کرده‌اند که نه تنها پیشرفت بیماری آلزایمر را کند می‌کنند، بلکه اثرات آن را معکوس کرده و حافظه را در موش‌ها بازیابی می‌کنند. این یافته‌ها راه‌های درمانی نوینی را برای کند کردن روند بیماری آلزایمر پیشنهاد می‌کنند.
لیراگلوتاید (آگونیست GLP-1): یک کارآزمایی بالینی فاز 2b نشان داده است که لیراگلوتاید، یک داروی پپتیدی شبه گلوکاگون، ممکن است مغز را از کوچک شدن و کاهش سرعت زوال شناختی در بیماران آلزایمر محافظت کند. این امر به علاقه روزافزون به آگونیست‌های GLP-1 به عنوان درمان‌های بالقوه برای آلزایمر می‌افزاید.
مکانیسم‌ها و اهداف
میکروگلیا و استرس سلولی: پژوهشگران مکانیسم مهمی را کشف کرده‌اند که استرس سلولی در مغز را به پیشرفت آلزایمر مرتبط می‌کند. میکروگلیا، سلول‌های ایمنی اولیه مغز، می‌توانند در شرایط استرس زا، فنوتیپ زیانباری را برگزینند و لیپیدهای سمی را آزاد کنند که به نورون‌ها آسیب می‌رسانند. هدف قرار دادن این مسیر استرس ممکن است استراتژی‌های درمانی جدیدی را ارائه دهد.اتوفاژی آستروسیتی: نشان داده شده که فعال کردن اتوفاژی در آستروسیت‌ها - سلول‌های پشتیبان در مغز - الیگومرهای آمیلوئید بتا را پاک کرده و عملکرد حافظه را در انواعی از آلزایمر بازیابی می‌کند و یک هدف درمانی جدید را ارائه می‌دهد.
درمان با سنولیتیک: اولین آزمایش بالینی درمان با سنولیتیک، با استفاده از ترکیبی از داساتینیب و کوئرستین، نتایج امیدوارکننده‌ای را در هدف قرار دادن پیری سلولی در بیماران آلزایمر نشان داد. اگرچه این آزمایش اثربخشی را ارزیابی نکرده است، اما راه را برای بررسی های آینده که پتانسیل اصلاح بیماری درمان‌های سنولیتیک را ارزیابی می‌کنند، هموار می‌کند.
پیشگیری از آلزایمر و سبک زندگی
مداخلات سبک زندگی: بررسی ها، نشان داده اند که مداخلات ساختار یافته سبک زندگی با تمرکز بر ورزش، تغذیه سالم برای مغز (رژیم غذایی MIND)، تحریک ذهنی، تعامل اجتماعی و نظارت بر سلامت قلب می‌تواند عملکرد شناختی را در سالمندان در معرض خطر آلزایمر بهبود بخشد.روال‌های روزانه: یافته های یک بررسی بزرگ که در JAMA منتشر شد و در کنفرانس بین‌المللی انجمن آلزایمر ارائه گردید، نشان داد که روال‌های روزانه شامل ورزش، تغذیه سالم، خواب کافی، تعامل اجتماعی و مدیریت سلامت قلب می‌تواند روند زوال شناختی را در سالمندان را کُند کند.